Catholicos

His Holiness Aram I, Catholicos of the Great House of Cilicia

His Holiness Aram I was born in Beirut, Lebanon in 1947. He studied at the Armenian Theological Seminary in Antelias, the Near East School of Theology in Lebanon, the American University of Beirut, the Ecumenical Institute of Bossey in Switzerland and at Fordham University in New York. His major areas of specialization are philosophy, systematic theology and Near Eastern Church history. He holds an M. Div., an S.T.M., a Ph.D. and several honorary degrees

Catholicos Aram I was ordained as a celibate priest in 1968. Two years later he obtained the title of Vartabed, or Doctor of the Armenian Church. Late in 1978, while studying at Fordham University, he was elected Locum Tenens for the Diocese of Lebanon and a year later became the Primate of Lebanon. In 1980 he received an Episcopal ordination. Called to serve as the Primate of the Armenian Diocese of Lebanon at a critical period in Lebanon’s history, His Holiness has made the following priorities the basic objectives of his pastoral work: reorganizing parishes and schools, reactivating social and church organizations, renewing community leadership and encouraging dialogue between the Christian and Muslim communities.

0n June 28, 1995 he was elected Catholicos by the Electoral Assembly of the Armenian Catholicosate of Cilicia. He was consecrated in July of 1995. During his many years of service, His Holiness has displayed a wide range of interests and assumed important responsibilities in the Armenian Catholicosate of Cilicia, as well as in the worldwide ecumenical movement. For many years he lectured on Armenological and theological subjects at the Armenian Seminary and at the Haigazian University in Lebanon. In addition to numerous articles he has authored in Armenian, English and French (some of which have been translated into Arabic, German, Spanish and Swedish), His Holiness Aram I has authored the following works:

1. Nerses the Gracious: Theologian and Ecumenist, 1974, Beirut
2. The Witness of the Armenian Church in a Diaspora Situation, 1978, New York
3. The True Image of the Armenian Church, 1979, Antelias
4. With the Will of Re-Building, 1983, Beirut
5. The Christian Witness at the Crossroads in the Middle East, 1980, Nicosia
6. With the People, 1989, Beirut
7. Conciliar Fellowship: a Common Goal, 1991, Geneva
8. Orthodox Perspectives on Mission, 1992, Oxford
9. Nerses the Gracious and Church Unity, 1996, Antelias
10. Towards an Ecumenical Ethic for a Sustainable Society in a Sustainable Creation, 1994, Geneva
11. The Incarnation of the Gospel in Cultures: A Missionary Event, 1995, Beirut
12. Towards 1700th Anniversary of the Christianization of Armenia, 1996, Antelias
13. The Church and Ethnicity, 1996, Antelias
14. The Challenge to be a Church in a Changing World, 1997, New York
15. Jesus Christ: the Son of God- the Son of Man, 1999, Antelias
16. Church, Nation and Homeland, 1999, Antelias
17. In Search of Ecumenical Vision, 2000, Antelias
18. L’eglise Face aux Grands Défis, 2000, Antelias
19. The Armenian Church Beyond the 1700th Anniversary, Antelias
20. The Mission of Faith, 2003, Antelias
21. Justice, Paix, Reconciliation, 2003, Antelias
22. The Christian Witness at the Crossroads in the Middle East. (3rd Edition)
23. Der Zor: A National Sanctuary, 2005, Antelias, three editions
24. The Dignity of Serving, 2005, Antelias
25. For a Church Beyond its Walls, 2006, Antelias
26. Pour un Monde Transformè, 2006, Antelias
27. Dialogue with Youth, 2009, Montreal
28. Life Must be Enriched by Values, 2009, Antelias
29. A Journey of Faith, Hope and Vision, 2010, Antelias
30. Taking the Church to the People, 2011, Antelias
31. The Armenian Church, in progress

From 1972 to 1995, Catholicos Aram I served as the General Secretary for the Ecumenical Relations of the Catholicosate of Cilicia. In this position, he represented the Catholicosate at major ecumenical conferences and assemblies in different parts of the world.

His Holiness, in 1974, was one of the founding members of the Middle East Council of Churches (MECC). From the creation of the MECC he has served on the Council’s Executive Committee. As delegate of his Church, he attended the Nairobi (1975), Vancouver (1983), Canberra (1991) and Harare (1998) Assemblies of the World Council of Churches (WCC).

In 1975, His Holiness was elected as a member of the Faith and 0rder Commission of the WCC and in 1983 as a member of the Standing Committee of the same Commission. At the Vancouver Assembly, His Holiness was elected as a member of the Central Committee of the WCC. Later, at the Canberra Assembly, he was elected as Moderator of the Central and Executive Committees of this global and prestigious fellowship of churches. The WCC includes in its membership more than 350 churches from different confessions, cultures, nations and regions. His Holiness is the first 0rthodox and the youngest person to be elevated to such an important position in the WCC.

After serving a seven-year term as Moderator of the WCC, His Holiness was unanimously reelected at the Harare Assembly in December of 1998 for a new seven-year term. The reelection of His Holiness, which was based on his strong leadership, firm commitment, theological knowledge and administrative experience, is unprecedented in the history of the WCC. His Holiness completed his tenure as Moderator of the WCC in 2006 at the General Assembly in Porto Alegre, Brazil.

Besides his important responsibilities in the WCC, Catholicos Aram I has also been a founding or active member of several international committees and organizations, such as: an honorary member of Pro 0riente, a Roman Catholic ecumenical foundation based in Vienna, as well as a member of its Standing Committee; a founding member of 0riental 0rthodox-Eastern 0rthodox Theological Dialogue; 0riental 0rthodox-Reformed Dialogue; 0rthodox ¬Evangelical Dialogue; and an honorary president of the international organizations “World Religion’s Museum” Foundation and World Religions for Peace; a member of International Committee for the Protection of Religious Sites. His Holiness has been instrumental in creating the Standing Committee of the Three Heads of the 0riental 0rthodox Churches in the Middle East (Coptic, Syrian, Armenian) and has played a pivotal role in initiating major theological dialogues and ecumenical encounters. Since 2005, His Holiness has played an instrumental role in re-organizing the Christian-Muslim Committee of the MECC, and in preparing the International Inter-Religious Conference organized by the WCC. In November of 2007, His Holiness was elected as President of the Middle East Council of Churches. Furthermore, He has brought significant contributions as a key note speaker and Moderator to the G8 Inter-Religious Summits.

In the last several years His Holiness has played a significant role in promoting inter-faith dialogue among Christians and Muslims. He has chaired and lectured at Christian-Muslim international conferences in Beirut, Geneva, Brussels and in London. 0n several occasions, His Holiness Aram I has given public lectures on Armenian, ecumenical and theological themes in various countries and in international circles. His CV appears in the Who’s Who in the World, in the International Directory of Distinguished Leaders and in many international directories and publications.

In a relatively short period of time (1995-2003), His Holiness Aram I has achieved the following:

He has reorganized and revitalized the work of the Armenian Catholicosate of Cilicia, particularly in the following domains: the Theological Seminary, the Department of Christian Education, the Department of Publications, the Department for Ecumenical Relations, the Department of Communications the Department of Youth, the construction of the ‘Cilicia’ Museum, the development of the church’s’ cultural and social activities.

He has brought a new dynamism into the Catholicosate-Dioceses relationship as well as into the internal life of each diocese by establishing a new and more positive working style. He has paid pontifical visits to all the Dioceses of the Catholicosate in the Middle East, Europe, North America and South America.

He has paid particular attention to the ecumenical relations of the Catholicosate by establishing a special department for ecumenical and inter-religious relations. He has encouraged clergy and laity to take part in the ecumenical movement, establishing close personal relations with world church leaders, hosting many church leaders and holding important ecumenical meetings.

In the area of infrastructure, His Holiness has realized a number of projects: construction of new buildings for bishops and monks; construction of a guesthouse and new offices; construction of a new section in the Catholicosate for archival materials, and renovation of the Seminary and the Catholicosate headquarters.

In the context of international relations, His Holiness has met a number of heads of states, political leaders and representatives of international organizations.

With his vision and commitment, His Holiness Aram I has made the Catholicosate of Cilicia a living center of reflection, action and dialogue.

THE ARMENIAN CATHOLICOSATE OF CILICIA The spiritual heritage of the Armenian Church and the historical memory of the Armenian Catholicosate of Cilicia have shaped the mission of the Catholicosate, which today embraces various dimensions and spheres of the life of the Armenian people.

THE ARMENIAN DIASPORA Throughout its history, and especially in difficult times, the Catholicosate has been actively present in the religious, educational, cultural and social life of the Armenian people. After the 1915 Genocide, it contributed crucially to the formation and organization of the Armenian Diaspora.

THEOLOGICAL FORMATION The Theological Seminary has played a pivotal role in the witness of the Catholicosate. Many teachers, married priests, monks, bishops and catholicoi have graduated from the Seminary and have served the Armenian Church and nation in an exemplary spirit of Christian dedication and witness.

DIAKONIA/SOCIAL SERVICES The Catholicosate has contributed significantly to the development of social services. It has not only encouraged social projects at the diocesan level, it has also initiated important social projects, mainly in Lebanon, Syria and Greece. It directly administered the Birds’ Nest 0rphanage in Jbeil, the Sanatorium, the popular housing project and the homes for elderly in Lebanon, Syria and Greece.

CULTURAL LIFE The Catholicosate promotes Armenian spiritual and cultural values as witnessed by its recent construction of a Museum and by its well-stocked Library. Its publishing house, which produces numerous titles every year, has established many important book fairs, conferences, seminars, cultural gatherings and concerts.

ECUMENICAL RELATIONS Since 1950’s ecumenism has been a major concern of the work of the Catholicosate. Its lay and clergy representatives participate actively in the meetings and conferences of the World Council of Churches (WCC).The ecumenical engagement of the Catholicosate was given a more organized form after 1962, when it became a member of this world family of churches. During the General Assembly in Nairobi, in 1975, Bishop Karekin Sarkissian (the late Catholicos of Etchmiadzin) was elected as a Vice-Moderator of the Central Committee (a position he held until 1983). At the 7th General Assembly in Canberra, in 1991, Archbishop Aram Keshishian (His Holiness Aram I), became the first 0rthodox, the first Middle Easterner and the youngest person ever to be elected Moderator of the Central and Executive Committees. His Holiness was re-elected at the 8th Assembly of the World Council of Churches in Harare, Zimbabwe, in 1998, and served in this capacity for an unprecedented 15 years until 2006.

THE ARMENIAN CAUSE Itself a victim of the Armenian Genocide, the Catholicosate was a key player in bringing the Armenian Cause to the attention of the world at large. It also worked to build its own people’s awareness of the Genocide.

THE MIDDLE EASTERN CONTEXT Having its headquarters in the Arab world, the Catholicosate has participated fully in the major events of this region. It has taken part in the struggle for independence of the Arab countries, mainly in Lebanon and Syria. It has strongly supported a just, comprehensive and permanent solution of the Arab-Israeli conflict.

Being a firm believer and defender of co-existence and dialogue, the Catholicosate has taken part in all efforts aimed at creating and strengthening a shared and harmonious common life among religions, societies, cultures and civilizations in the Middle East.

ՆՈՐԻՆ ՍՈՒՐԲ ՕԾՈՒԹԻՒՆ ՏԷՐ ՏԷՐ ԱՐԱՄ ԱՌԱՋԻՆ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ,

ՄԵԾԻ ՏԱՆՆ ԿԻԼԻԿԻՈՅ

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Կաթողիկոս Մեծի Տանն Կիլիկիոյ, ծնած է 1947-ին, Պէյրութ, Լիբանան։ Իր նախնական կրթութիւնը կը ստանայ Ազգ. Մեսրոպեան վարժարանին մէջ։ Հոկտեմբեր 1961-ին կ’ընդունուի Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան Դպրեվանքը, Անթիլիաս։ Դպրեվանքի Ժառանգաւորաց բաժնի քառամեայ շրջանը աւարտելէ ետք, Մայիս 1965-ին կը ձեռնադրուի սարկաւագ՝ ձեռամբ Գարեգին Եպսկ. Սարգիսեանի (ապա Կաթողիկոս Մեծի Տանն Կիլիկիոյ եւ ապա Ամենայն Հայոց)։ Իսկ Դպրեվանքի Ընծայարանի բաժնի եռամեայ շրջանի աւարտին, Մայիս 1968-ին, կը ձեռնադրուի աբեղայ՝ ձեռամբ Տաճատ Արք. Ուրֆալեանի (նախկին Առաջնորդ Լիբանանի Հայոց) եւ Ապրիլ 1970-ին կը ստանայ Վարդապետական աստիճան՝ ձեռամբ Խորէն Ա. Կաթողիկոսին։ Հոկտեմբեր 1978-ին, տակաւին ուսանող Միացեալ Նահանգներու մէջ, կ’ընտրուի Լիբանանի Հայոց Թեմի Առաջնորդական Տեղապահ եւ Մայիս 1979-ին՝ Առաջնորդ։ Մայիս 1980-ին կը ստանայ Ծայրագոյն Վարդապետութեան աստիճան, եւ յաջորդ օրն իսկ կը ձեռնադրուի Եպիսկոպոս՝ ձեռամբ Գարեգին Բ. Աթոռակից Կաթողիկոսին։ Յունուար 1985-ին կը ստանայ Արքութեան տիտղոս։

Դպրեվանքի ուսման շրջանը յաջողապէս աւարտելէ յետոյ, 1968-էն 1978 Արամ Ա. Կաթողիկոս անընդմիջաբար իր բարձրագոյն ուսումը կը շարունակէ Մերձաւոր Արեւելքի Աստուածաբանական Ճեմարանի (Near East School of Theology), ՊԷյրութի Ամերիկեան Համալսարանի (American University of Beirut), Զուիցերիոյ Պոսէ Էքիւմէնիք հիմնարկին (Ecumenical Institute of Bossey), Օքսֆորտի համալսարանի (Oxford University) արեւելագիտութեան բաժնին եւ Նիւ Եորքի Ֆորտհամ համալսարանին (Fordham University) մէջ, եւ կը ստանայ ակադեմական հետեւեալ վկայականները.- Պսակաւոր Արուեստից (B.A.), Մագիստրոս Աստուածաբանութեան (M.Div), Մագիստրոս Եկեղեցական Պատմութեան (S.T.M.) եւ Դոկտոր Փիլիսոփայութեան (Ph.D.)։

1968-էն 1975, մինչեւ Ամերիկա ուսման մեկնիլը, Արամ Ա. Կաթողիկոս Անթիլիասի Մայրավանքէն ներս կը վարէ հետեւեալ պաշտօնները.- Փոխ-Տեսուչ Մարտիկեան վարժարանի, Դպրեվանքի Տեսչի Օգնական ու ապա՝ Փոխ-Տեսուչ, աստուածաբանական նիւթերու դասախօս Դպրեվանքէն ներս, եւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան միջ-եկեղեցական յարաբերութեանց Ընդհանուր Քարտուղար։ 1972-էն 1975 կը դասաւանդէ նաեւ Հայկազեան համալսարանէն ներս եւ յաճախակի առիթներով դասախօսութիւններ կու տայ Պէյրութի Համալսարանի (BUC) եւ Ամերիկեան համալսարանի (AUB) մէջ։

Վեհափառ Հայրապետի եկեղեցական կեանքին մէջ կարեւոր տեղ կը գրաւէ միջ-եկեղեցական շարժումը (Ecumenical Movement)։ Աբեղայական ձեռնադրութենէն անմիջապէս ետք, հանգրուանային զարգացումով ան իր հետեւողական ու գործօն մասնակցութիւնը կը բերէ միջազգային եկեղեցական շարժումին՝ թէ՛ տեղական, թէ՛ Միջին Արեւելեան եւ թէ միջազգային մակարդակներու վրայ։ Ներկայ կը գտնուի աւելի քան երեք հարիւր միջազգային սեմինարներու, աստուածաբանական երկխoսութիւններու եւ համագումարներու աշխարհի չորս կողմերը, ներկայացնելով Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւնը՝ երբեմն նաեւ հրաւիրուելով որպէս դասախօս։

Վեհափառ Հայրապետը 1974-ին իր կարեւոր դերը կ’ունենայ Միջին Արեւելքի Եկեղեցիներու Խորհուրդի (Middle East Council of Churches) կառոյցին վերակազմակերպման աշխատանքներուն մէջ, եւ այդ թուականէն սկսեալ կը դառնայ նոյն Խորհուրդի Գործադիր Վարչութեան մնայուն անդամ: 1977-ին կը նշանակուի Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան ներկայացուցիչ Վիեննայի PRO-ORIENTE Կաթոլիկ էքիւմէնիք կազմակերպութեան մօտ, եւ ապա կ’ընտրուի նոյն կազմակերպութեան պատուոյ անդամ։ Իր գործօն մասնակցութիւնը կը բերէ Արեւելեան Ուղղափառ Ոչ-Քաղկեդոնական եւ Քաղկեդոնական եկեղեցիներու (Joint Commission of Theological Dialogue Between the Orthodox Church and the Oriental Orthodox Churches), Ուղղափառ-Աւետարանչական (Orthodox-Evangelical) եւ Արեւելեան Ուղղափառ-Բարեկարգեալ (Oriental Orthodox-Reformed) եկեղեցական ընտանիքներու աստուածաբանական տիալոկին միջազգային մակարդակի վրայ՝ որպէս հիմնադիր ու մնայուն անդամ վերոյիշեալ յանձնախումբերուն։ Կարեւոր դեր կ’ունենայ Արեւելեան Ուղղափառ ոչ-Քաղկեդոնական եկեղեցիներու եւ Կաթոլիկ Եկեղեցւոյ աստուածաբանական երկխօսութեան (Oriental Orthodox–Roman Catholic Theological Dialogue) նախաձեռնութեան մէջ։ Կը դառնայ մնայուն անդամ նաեւ շրջանային ու միջազգային շարք մը աստուածաբանական ու էքիւմէնիք յանձնախումբերու եւ կազմակերպութիւններու։

Վեհափառ Հայրապետին էքիւմէնիք ծառայութեան մէջ յատուկ տեղ կը գրաւէ Եկեղեցիներու Համաշխարհային Խորհուրդը (World Council of Churches)։ 1970-էն սկսեալ ան իր մասնակցութիւնը կը բերէ յիշեալ Խորհուրդի զանազան բաժանմունքներու աշխատանքներուն։ Կը դառնայ անդամ Խորհուրդի երիտասարդական բաժանմունքին (Youth Department) եւ ապա «Հաւատք եւ Կարգ» (Faith and Order) յանձնաժողովին ու անոր գործադիր վարչութեան (Standing Commission)։ 1983-ին Ե.Հ.Խորհուրդի Վանքուվըրի, Գանատա համաժողովին կ’ընտրուի Խորհուրդի Կեդրոնական Վարչութեան անդամ. իսկ 1991-ին Քէմպերայի, Աւստրալիա համաժողովին Կեդրոնական ու Գործադիր Վարչութեանց (Central Committee and Executive Committee) Ատենապետ՝ եօթ տարուան ժամանակաշրջանի մը համար։ Վեհափառը առաջին Ուղղափառն է եւ ամէնէն երիտասարդը Ե.Հ.Խորհուրդի պատմութեան մէջ, որ կ’ընտրուի միջազգային սոյն մեծ կազմակերպութեան բարձրագոյն պաշտօնին։ Իսկ 1998-ին Հարարէի, Զիմպապուէյ մէջ գումարուած Եկեղեցիներու Համաշխարհային Խորհուրդի 8-րդ համաժողովին Վեհափառ Հայրապետ միաձայնութեամբ կը վերընտրուի Ատենապետ՝ դառնալով Եկեղեցիներու Համաշխարհային Խորհուրդի պատմութեան մէջ առաջին վերընտրուած Ատենապետը (1991-1998, 1998-2007)։

Արամ Ա. Կաթողիկոս նաեւ կարեւոր դերակատարութիւն կ’ունենայ միջ-կրօնական մարզէն ներս։ Կը մասնակցի միջազգային բազմաթիւ համագումարներու։ Նաեւ կը հրաւիրուի որպէս գլխաւոր դասախօս։ Այս շրջագծէն ներս Վեհափառը յատուկ աշխատանք կը տանի Քրիստոնեայ-Իսլամ երկխօսութեան ու գործակցութեան ծաւալման։ Միջ-կրօնական բնոյթ ունեցող համագումարներ ու դասախօսութիւններ կը կազմակերպէ նաեւ Անթիլիասի Մայրավանքին մէջ։ 1994-ին պատուոյ նախագահ կ’ընտրուի World Religions Museum Foundation-ի, իսկ 2006-ին՝ World Religions for Peace միջազգային կազմակերպութեան։ Ան նաեւ կարեւոր ներդրում կատարած է իբրեւ գլխաւոր դասախօս եւ նախագահ՝ G8-ի Միջ-կրօնական համագումարներուն:

Միջ-եկեղեցական յարաբերութեանց շրջագծէն ներս ինչպէս նաեւ Ե. Հ. Խորհուրդի ատենապետի իր հանգամանքով Արամ Վեհափառը կը դասախօսէ աշխարհի զանազան անկիւնները համալսարանական ու միջ-եկեղեցական շրջանակներէն ներս. պաշտօնական այցելութիւններ կու տայ օտար եկեղեցիներուն ու հանդիպումներ կ’ունենայ անոնց պետերուն հետ։ Հրապարակային արտայայտութիւններուն մէջ թէ պաշտօնական հանդիպումներուն ընթացքին, Վեհափառ Հայրապետը կ’արծարծէ հայ ժողովուրդի բռնաբարուած իրաւունքներուն ու Արցախի հարցերը։ Յաճախակի առիթներով oտարներ Վեհափառ Հայրապետի կարծիքը կ’ուզեն ունենալ միջ-եկեղեցական ու միջ-կրoնական բնոյթ ունեցոող ծրագիրներու ու խնդիրներու շուրջ:

Իր ստանձնած զանազան պատասխանատուութիւններուն առընթեր, Արամ Ա. Կաթողիկոս հեղինակած է հետեւեալ գործերը.-

(Գիրքերուն ցանկը նկարներով եւ յաւելեալ մանրամասնութիւններով տեսնել facebook-ի էջին վրայ։ https://www.facebook.com/pages/His-Holiness-Catholicos-Aram-I-of-the-Holy-See-of-Cilicia/194354063713?id=194354063713&sk=app_208195102528120)

Ներսէս Շնորհալի Աստուածաբան ու Էքիւմէնիստ Պէյրութ, 1974
Հայ Եկեղեցւոյ Ճշմարիտ Դիմագիծը Անթիլիաս, 1979
Վերականգնումի Կամքով Պէյրութ, 1983
Ժողովուրդին հետ Պէյրութ, 1989
Դէպի 1700-ամեակՍուրբ Թադէի Ճամբով,Անթիլիաս, 1996
Որդի Աստուծոյ, Որդի Մարդոյ Անթիլիաս, 1999
Ազգ, Եկեղեցի, Հայրենիք Անթիլիաս, 1999
Հաւատքի Առաքելութիւն Անթիլիաս, 2003
Տէր Զօր։ Համազգային Ուխտատեղի Անթիլիաս, 2005
Ծառայութեան Մեծութիւնը Անթիլիաս, 2005
Հաւատքի Առաքեալը Հալէպ, 2007
Կեանքը Արժէքներով Իմաստաւորել Անթիլիաս, 2009.
The Witness of the Armenian Church in a Diaspora Situation New York, 1978
Conciliar Fellowship: a Common Goal Geneva, 1991
Orthodox Perspectives on Mission Oxford, 1992
Towards An Ecumenical Ethic For A Responsible Society In A Sustainable Creation Beirut, 1994
L’eglise Et Ethnicite Antelias, 1996
The Challenge to be a Church in a Changing World New York, 1997
In search of Ecumenical Vision Antelias, 2000
L’eglise Face aux Grands défis Antelias, 2000
The Armenian Church Beyond the 1700th Anniversary  Antelias, 2002
Justice, Paix, Reconciliation, Antelias, 2003
The Christian Witness at the Crossroads in the Middle East Antelias, 2004
For a Church Beyond its Walls  Antelias, 2006
Pour un Monde Transformé  Antelias, 2006
Dialogue with Youth Montreal 2009 (in English and French)
St. Nerses the Gracious and Church Unity Antelias, 2010 (in English)
A Journey of Faith, Hope and Vision Antelias, 2011 (in English)
Taking the Church to the People  Antelias, 2011 (in English)
Issues and Perspectives Antelias, 2013 (in English)
The Armenian Church Antelias, 2016 (in English)

Վերոյիշեալ գիրքերէն անկախ, Վեհափառը ունի բազմաթիւ յօդուածներ, որոնք տպուած են հայ թէ օտար պարբերաթերթերու մէջ եւ անոնցմէ շատեր թարգմանուած են զանազան լեզուներու։

1978-էն 1995, Լիբանանի պատմութեան ու Լիբանանահայ կեանքի ամէնէն փոթորկոտ շրջանին, Արամ Ա. Կաթողիկոս ձեռնհասութեամբ կը վարէ Լիբանանի Հայոց Առաջնորդի պատասխանատու պաշտօնը։ Կազմակերպչական ծիրԷն ներս կարեւոր քայլերու կը դիմԷ՝ յատկապԷս կրթական, տնտեսական, հոգեւոր եւ վարչական մարզերԷն ներս: Աշխոյժ յարաբերութիւն կը մշակԷ քրիստոնեայ եւ իսլամ համայնքներու հոգեւոր թԷ աշխարհական ղեկավարներուն հետ: Մնայուն հանդիպումներ կ’ունենայ գաղութի բոլոր կառոյցներուն հետ: Առաջնահերթ կարեւորութիւն կու տայ Լիբանանի հայութեան միասնութեան ամրապնդման, հոգեւոր կեանքի ծաղկման ու ընկերային ծառայութեան ծաւալման։

Վեհափառ Հայրապետը Կաթողիկոս կ’ընտրուի 28 Յունիս, 1995-ին։ Օծումը տեղի կ’ունենայ 1 Յուլիս, 1995-ին, մասնակցութեամբ, պատմութեան մէջ առաջին անգամ ըլլալով, Հայ եկեղեցւոյ Նուիրապետական բոլոր Աթոռներու Գահակալներուն։

Արամ Վեհափառը արժանացած է միջազգային պատուոյ տիտղոսներու ու շքանշաններու՝ Հայաստանի Հանրապետութեան, oտար պետութիւններու, միջազգային կազմակերպութիւններու, եկեղեցիներու եւ համալսարաններու կողմէ։ Բազմաթիւ հանդիպումներ ունեցած է միջազգային պետական, քաղաքական ու կրօնական դէմքերու հետ։ Իր կենսագրութիւնը կ’երեւի միջազգային զանազան հրատարակութեանց ու հանրագիտարաններու մէջ, որպէս աստուածաբան եւ միջ-եկեղեցական համաշխարհային ղեկավար դէմք։

Կաթողիկոսական Գահ բարձրանալէն ի վեր Արամ Ա. Կաթողիկոս լծուած է Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան առաքելութեան վերակազմակերպման ու վերածաղկման աշխատանքին։ Այս ծիրէն ներս անհրաժեշտ է յիշել Կաթողիկոսարանէն ներս նոր բաժանմունքներու հաստատումը, որոնք կրթական, ազգային, միջ-եկեղեցական ու միջ-կրօնական մակարդակներու վրայ ընդարձակեցին Կաթողիկոսութեան առաքելութիւնը։ Քրիստոնէական դաստիարակութեան բաժանմունքը աւելի ընդարձակուեցաւ ու անոր կողքին աւելցաւ Կրօնագիտական Ուսմանց յատուկ լսարանը եւ Կրoնական եւ Դաստիարակչական Հրատարակութեանց բաժանմունք. միջ-եկեղեցական յարաբերութեանց յատուկ բաժանմունքի մը հիմնումով, նոր հունաւորում ստացաւ եկեղեցական խորհուրդներու, տարբեր եկեղեցիներու եւ տարբեր կրօններու ու միջազգային կազմակերպութիւններու հետ Ս. Աթոռին յարաբերութիւնը եւ հանդիպումներու ու համագումարներու կազմակերպումը։ Տեղեկատուական ու Լրատուական բաժանմունքի հաստատումը նոր մղում տուաւ Ս. Աթոռին գործունԷութեան։ Երիտասարդական Բաժանմունքը մեր գաղութներու երիտասարդութեան միջեւ, ինչպէս նաեւ օտար եկեղեցիներու եւ կրօններու երիտասարդութեան միջեւ համագործակցութեան լայն կարելիութիւններ ստեղծեց։ ‘’Կիլիկիա’’ Թանգարանի, ‘’Արամ ՊԷզիքեան’’ Ցեղասպանութեան Որբերու Թանգարանին հաստատումը եւ Մատենադարանի վերադասաւորումը ու ընդարձակումը, մշակութային կեանքէն ներս Կաթողիկոսարանի առաքելութեան նոր փայլ տուաւ: Արխիւատան հաստատումը, արդիական չափանիշերով պատրաստուած յատուկ սարքերով, ակադեմական աշխատանքի լայն կարելիութիւն ընծայեց մտաւորականներու եւ ուսանողներու: Վեհափառ Հայրապետին նախաձեռնութեամբ նաեւ հաստատուեցաւ Կրթական-Հայագիտական ծրագիրներու յատուկ գրասենեակը, ինչպԷս նաեւ Քահանայից Պատրաստութեան Դասընթացք եւ Հայագիտական նիւթերու դասընթացք։

Արամ Ա. Կաթողիկոս նաեւ հաստատեց կրթական, հրատարակչական ու մշակութային հիմնադրամներ:

Շինարարական լայնածիր գործունէութիւն մը թափ ստացաւ Վեհափառ Հայրապետին գահակալութեան առաջին տարիէն սկսեալ։ Կաթողիկոսարանի ու Դպրեվանքի արտաքին ու ներքին շինարարական աշխատանքները նոր երեւոյթ մը տուին երկու հաստատութիւններուն։ Այս գծով հարկ է յիշել՝ միաբանական շէնքը, Եպիսկոպոսներու յատուկ բաժինը, գրախանութին բաժանմունքը, հիւրանոցը, Արխիւատունը, Քահանայից յատուկ բաժինը: Պիքֆայայի Ս. Աստուածածին վանքը ամբողջութեամբ կերպարանափոխուեցաւ: ԱյսպԷս, Մատուռը ներքին թԷ արտաքին երեսներով հիմնովին վերանորոգուեցաւ, քառասուն սենեակներԷ բաղկացած միաբանական նոր շԷնք մը կառուցուեցաւ, Ապրիլեան Յուշարձանը վերանորոգուեցաւ, բակը ընդարձակուեցաւ, բացoդեայ նոր խորան մը շինուեցաւ, Դպրեվանքի հին շԷնքը ամբողջութեամբ վերանորոգուեցաւ, նոր յարկ մը աւելցաւ եւ վերածուեցաւ Վեհարանի, Դպրեվամքի շԷնքը ենթարկուեցաւ հիմնական վերանորոգութեան:

Ընկերային ծառայութեան մարզէն ներս, ժողովրդային նոր բնակարաններու կառուցումը Ֆանարի շրջանին մէջ, յատկապէս ընտանեկան նոր բոյն կազմելու փափաք ունեցող զոյգերուն, առաւել ծաւալ տուաւ Կաթողիկոսարանի ազգային ծառայութեան։ Նոր յարկաբաժիններու ու բաժանմունքներու հաստատումով աւելի ընդարձակուեցաւ Թռչնոց Բոյնի, Ազգ. Բուժարանի եւ Ազգ. Ծերանոցի ծառայութիւնը:

Կաթողիկոսարանի ներքին կեանքին ու գործունէութեան վերակազմակերպման ու վերաշխուժացման նպաստող ազդակներ եղան ազգային-եկեղեցական, միջ-եկեղեցական, միջ-կրօնական, մշակութային, կրթական ու ընկերային ծառայութեանց բնագաւառներէն ներս կազմակերպուած հանդիպումները, համագումարները, երկար ժամանակի վրայ գործադրուելիք հետեւողական ընթացք ունեցող ծրագիրները ու այլ հեռանկարներ։ Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին առիթով Վեհափառ Հայրապետին նախաձեռնութեամբ շարք մը կարեոր իրագործումներ կատարուեցան: Այս շրջագիծԷն ներս յատուկ կարեւորութեամբ հարկ Է յիշել Կաթողիկոսութեան բացած դատը նախ Թուրքիոյ Սահմանադրական Դատարանին եւ ապա Եւրոպայի Մարդկային Իրաւանց Դատարանին մoտ՝ պահաջելով Սիսի պատմական Կաթողիկոսարանի վերադարձը: Այս քայլով հայ դատը մուտք գործեց իրաւական դաշտ: Այս բոլորին առընթեր, Վեհափառ Հայրապետը բազմիցս հովուապետական այցելութիւններ տուաւ Կաթողիկոսութեան թեմերուն, նոր աշխուժութիւն տուաւ թեմական կեանքին ու գործունԷութեան։

Դպրեվանքը Վեհափառ Հայրապետին յատուկ ուշադրութեան առարկան մնաց միշտ: Այս ուղղութեամբ Վեհափառը կատարեց շարք մը բարեփոխումներ ուսուցչական, աշակերտական, կրթական մարզերուն առնչուած:

Միաբանութիւնը իր որակով թԷ քանակով մեծ աճ արձանագրեց: Միաբանութեան թիւը բարձրացաւ 60-ի. միաբաններԷն ոմանք իրենց բարձրագոյն ուսումը շարունակեցին Լիբանանեան, Եւրոպական եւ Ամերիկեան համալսարաններուն մԷջ